ජපානයේ අනතුරු ඇඟවීමත් සමඟ හිමාලය මහා භූමිකම්පාවකට සැරසෙනවාද?
මෑතකදී ජපානය විසින් නිකුත් කරන ලද මෙගා භූමිකම්පා පිළිබඳ අනතුරු ඇඟවීමත් සමඟ මුළු ලෝකයේම අවධානය නැවතත් භූ කම්පන අවදානම් කලාප වෙත යොමු වී තිබේ. පැසිෆික් ගිනි වළල්ලේ පිහිටා ඇති ජපානය මුහුණ දෙන දැවැන්ත භූ කම්පන තර්ජනයට සමාන බරපතල තර්ජනයක් අපගේ අසල්වැසි හිමාලයානු කලාපය තුළද පවතින බව භූ විද්යාඥයින් පෙන්වා දෙයි. විශේෂයෙන්ම මහා හිමාලයානු භූමිකම්පාව නමින් හැඳින්වෙන උපකල්පිත එහෙත් අතිශය විනාශකාරී විය හැකි භූ කම්පන සිදුවීමක් පිළිබඳව මේ වන විට දැඩි කතාබහක් නිර්මාණය වී ඇත. හිමාල කඳු වැටියට පහළින් දිවෙන ප්රධාන හිමාලයානු තෙරපුම නම් වූ ප්රධාන විභේද රේඛාව ඔස්සේ මෙම විනාශකාරී කම්පනය හටගත හැකි බවට විද්යාඥයින් මත පළ කරති.
මෙම කලාපය භූ විද්යාත්මකව කාල බෝම්බයක් ලෙස හැඳින්වීමට ප්රධානම හේතුව වන්නේ පෘථිවි අභ්යන්තරයේ සිදුවන භූ තැටි චලනයයි. ඉන්දියානු භූ තැටිය ඉතා සෙමින් නමුත් නොනවත්වාම යුරේසියානු භූ තැටිය යටට තල්ලු වෙමින් පවතී. සියවස් ගණනාවක් පුරා සිදුවන මෙම ක්රියාවලිය හේතුවෙන් එම භූ තැටි මායිම් අතර දැවැන්ත පීඩනයක් හෝ ආතතියක් ගොඩනැගෙමින් පවතින අතර එම පීඩනය මුදා හැරෙන මොහොතකදී එය රිච්ටර් මාපකයේ ඒකක 8 හෝ ඊට වැඩි ප්රබලත්වයකින් යුත් මහා භූමිකම්පාවක් බවට පත්විය හැකිය. එවැනි සිදුවීමක් උතුරු ඉන්දියාව, නේපාලය සහ ඒ අවට විශාල කලාපයක් මුලුමනින්ම විනාශ කිරීමට තරම් බලවත් වනු ඇත.
කෙසේ වෙතත් වර්තමාන තත්ත්වය විශ්ලේෂණය කරන ඉන්දීය ජාතික භූ කම්පන විද්යා මධ්යස්ථානයේ අධ්යක්ෂ ආචාර්ය ඕම් ප්රකාශ් මිශ්රා වැනි විද්වතුන් පවසන්නේ හිමාලය මේ මොහොතේ ස්වභාවික ආරක්ෂක කපාටයක් ලෙස ක්රියා කරන බවයි. ඔවුන් පෙන්වා දෙන පරිදි හිමාල කලාපයේ වරින් වර සිදුවන රිච්ටර් මාපකයේ ඒකක 2.5 ත් 3.5 ත් අතර අගයක් ගන්නා කුඩා භූමිකම්පා මගින් පෘථිවිය අභ්යන්තරයේ ගොඩනැගී ඇති පීඩනය සෙමින් මුදා හරිනු ලබයි. මෙම කුඩා කම්පන විශාල හානියක් සිදු නොකරන නමුත් අභ්යන්තරයේ අධික ලෙස ගොඩනැගී ඇති ආතතිය මුදා හැරීමට උපකාරී වන බැවින් හදිසි ව්යසනකාරී ඉරිතැලීමකට එරෙහිව එය බෆරයක් ලෙස ක්රියා කරයි. ඒ අනුව මෙම කුඩා කම්පන පවතින තාක් කල් හදිසි මහා භූමිකම්පාවක් ගැන අනවශ්ය බියක් ඇති කර ගත යුතු නැති බවට මතයක් පවතී.
එසේ වුවද භූ විද්යාත්මක යථාර්ථය වන්නේ කුඩා කම්පන මගින් පීඩනය මුදා හැරියද යටින් පවතින දැවැන්ත භූ කම්පන බලවේග මුලුමනින්ම ඉවත් නොවන බවයි. රිච්ටර් මාපකයේ ඒකක 8 ක භූමිකම්පාවක ශක්තිය මුදා හැරීමට කුඩා කම්පන දහස් ගණනක් වුවද ප්රමාණවත් නොවිය හැකි බැවින් දිගුකාලීනව ප්රධාන භූමිකම්පාවක අවදානම කිසිසේත්ම බැහැර කළ නොහැකි බව අනෙක් පසින් විද්යාඥයින් අනතුරු අඟවයි. ඓතිහාසික සාධක දෙස බැලීමේදී 1934 දී සිදුවූ බිහාර්-නේපාල භූමිකම්පාව සහ 2015 නේපාල භූමිකම්පාව වැනි සිදුවීම් මගින් මෙම කලාපයේ භයානක විභවය මනාව පැහැදිලි කෙරේ. එම අවස්ථා දෙකේදීම විශාල ජීවිත හා දේපළ හානියක් සිදු වූ අතර අනාගතයේ සිදුවිය හැකි කම්පනයක් ඊටත් වඩා ප්රබල විය හැකි බවට අනුමාන කෙරේ.
මෙම අවදානම් තත්ත්වය සැලකිල්ලට ගනිමින් ඉන්දියාව විසින් මෑතකදී සිය භූ කම්පන සැලසුම් සහ කලාපකරණය යාවත්කාලීන කිරීමට පියවර ගෙන තිබේ. ඉන්දියානු ප්රමිති කාර්යාංශයේ නවතම සංශෝධනවලට අනුව මුළු හිමාලයානු චාපයම අලුතින් හඳුන්වා දුන් ඉහළම අවදානම් කලාපයට ඇතුළත් කර ඇත. පෘථිවියේ වඩාත්ම ක්රියාකාරී භූ කම්පන ගැටුම් මායිමක හිමාලය පිහිටා තිබීම ඊට හේතුවයි. දශක ගණනාවකට පසු සිදු කළ මෙම තීරණාත්මක යාවත්කාලීන කිරීමත් සමඟ ඉන්දියාවෙන් සියයට 61 ක පමණ ප්රමාණයක් මධ්යස්ථ හෝ ඉහළ භූමිකම්පා අවදානමක් ඇති ප්රදේශ ලෙස දැන් වර්ගීකරණය කර ඇත.
අවසාන වශයෙන් කිව හැක්කේ ජපානයේ අනතුරු ඇඟවීම් සහ විද්යාත්මක දත්ත පෙන්වා දෙන පරිදි හිමාල කලාපයේ මහා භූමිකම්පාවක් යනු හුදෙක් අනුමානයක් නොව කවදා හෝ සිදුවිය හැකි යථාර්ථයක් බවයි. එය හෙට දිනයේ සිදුවේද නැතහොත් තවත් වසර ගණනාවකින් සිදුවේද යන්න නිශ්චිතව පැවසිය නොහැකි වුවද ඊට සූදානම් වීම අත්යවශ්ය වේ. හිමාල කඳුවැටියේ සෙවණෙහි ජීවත් වන මිලියන ගණනක් ජනතාවගේ ආරක්ෂාව වෙනුවෙන් අඛණ්ඩ නිරීක්ෂණය කිරීම, පූර්ව අනතුරු ඇඟවීමේ පද්ධති දියුණු කිරීම සහ ගොඩනැගිලි ප්රමිතීන් ඉහළ නැංවීම වැනි පියවර ගැනීම මෙම ව්යසනයෙන් සිදුවිය හැකි හානිය අවම කර ගැනීමට ඇති එකම මාර්ගයයි.
උපුටාගැනීම – විශ්ව කර්ම
